Wanneer we denken aan bijen, zien we ze vaak voor ons terwijl ze bloesems bezoeken om nectar en stuifmeel te verzamelen. Maar water? Dat is een minder bekend aspect van hun dagelijkse leven, terwijl het van levensbelang is. Net als wij hebben bijen water nodig om te overleven. Ze drinken het niet alleen, maar gebruiken het ook om hun korf op temperatuur te houden, voedsel te verdunnen, larven te verzorgen en afvalstoffen af te voeren. In deze blog duiken we in het belang van water voor bijen, hoe imkers hierin kunnen voorzien en waarom opgevangen regenwater een bijzonder waardevolle hulpbron kan zijn.
Waarom hebben bijen water nodig?
Voor een bijenvolk is water niet zomaar een luxe – het is essentieel. Vooral in warme perioden stijgt de behoefte aan water enorm. Hier zijn enkele cruciale functies van water in een bijenkolonie:
-
Koeling van de bijenkast: Op hete dagen brengen bijen water naar de kast, verspreiden het over de raten en ventileren met hun vleugels. Door verdamping wordt de temperatuur verlaagd – een natuurlijk aircosysteem.
-
Voedselbereiding: Bijen gebruiken water om honing en stuifmeel om te zetten in voedzame pap voor de larven, vooral voor jonge bijen die nog niet zelfstandig voedsel kunnen verteren.
-
Oplossen van suikers: Wanneer honing te dik is, gebruiken bijen water om deze beter verteerbaar te maken voor zichzelf en voor het broed.
-
Reiniging: Bijen gebruiken water ook om afvalstoffen af te voeren uit de kast, waardoor ziektes worden voorkomen.
Zonder voldoende water kunnen deze vitale functies niet plaatsvinden, wat leidt tot stress in het volk, afname van de gezondheid en mogelijk zelfs sterfte.
De rol van de imker in de watervoorziening
In de natuur vinden bijen water in plassen, beekjes, vijvers en dauw op planten. Maar in de moderne wereld zijn die natuurlijke bronnen vaak schaars, vervuild of gevaarlijk (denk aan vijvers met pesticiden, zwembaden of gladde oppervlakken waar bijen kunnen verdrinken).
Daarom is het aan de imker om bijen actief te voorzien van een veilige en toegankelijke waterbron.
Tips voor een goede watervoorziening:
-
Bied water aan op een veilige plek: Gebruik ondiepe schalen of potten met een brede rand, zodat bijen gemakkelijk kunnen landen.
-
Voeg drijfmateriaal toe: Leg kurken, stenen, takjes of mos in het water zodat bijen niet verdrinken.
-
Plaats het water dichtbij de kast: Zo hoeven de haalbijen geen lange afstanden af te leggen, wat energie bespaart.
-
Maak het water aantrekkelijk: Bijen geven de voorkeur aan licht mineraalrijk water. Je kunt dit stimuleren door een beetje compostthee of een scheutje water uit een vijver toe te voegen, zolang het schoon en veilig blijft.
-
Zorg voor continuïteit: Bijen onthouden hun waterbron. Als deze plotseling opdroogt, raken ze in de war. Zorg dus voor een constante beschikbaarheid, zeker tijdens warme periodes.
Regenwater: een natuurlijke bondgenoot
Opgevangen regenwater is een fantastische bron van drinkwater voor bijen, mits het goed wordt beheerd. Het heeft verschillende voordelen:
Milieuvriendelijk en gratis
Regenwater opvangen is duurzaam. Je hergebruikt wat de natuur zelf aanbiedt, zonder het drinkwaternetwerk te belasten.
Natuurlijk mineraalgehalte
In tegenstelling tot gezuiverd kraanwater, bevat regenwater vaak kleine hoeveelheden mineralen die bijen aantrekkelijk vinden. Het is niet steriel, wat bijen juist vaak verkiezen boven “te schoon” water.
Ideaal voor de moestuin én de bijenstand
Heb je een regenton in de tuin? Dan kun je eenvoudig een klein bijenwaterstation inrichten met regenwater. Voeg drijfmateriaal toe, en ververs het bij warm weer regelmatig om muggenoverlast te beperken.
Veilig, mits goed opgeslagen
Let erop dat je regenwater opvangt in schone vaten of tonnen. Gebruik een fijnmazige afdekking om te voorkomen dat bladeren, dieren of vervuiling in het water terechtkomen. Zo blijft het water fris én geschikt voor bijen.
Praktische tips om een veilige en aantrekkelijke bijenwaterplaats te maken in je tuin of bij je bijenkast
Kies de juiste plek
-
Zonnig en beschut: Bijen houden van warmte, dus kies een plek in de zon, maar beschut tegen wind.
-
Dicht bij de kast (maar niet te dicht): Zet de waterplaats op 1–5 meter van de kast. Zo kunnen de bijen er makkelijk bij, zonder dat ze het vliegverkeer bij de kast verstoren.
Gebruik een ondiepe schaal of bak
-
Gebruik bijvoorbeeld een bloemschaal, ondiepe plantenpot, vogelbadje of grote onderschotel.
-
Diepte van max. 2–3 cm is ideaal om verdrinking te voorkomen.
Voeg landingsplekken toe
Bijen kunnen niet zwemmen. Ze hebben plekjes nodig om veilig te landen.
Geschikte materialen:
-
Kurk: blijft drijven, is natuurlijk materiaal.
-
Stenen of kiezelstenen: leg ze zodanig dat ze net boven het water uitsteken.
-
Takken of mos: vormen een natuurlijk en sponsachtig oppervlak.
-
Kokosschijfjes of drijvend hout: werken ook goed en zijn decoratief.
Let op: het wateroppervlak moet altijd bereikbaar blijven, dus niet te vol proppen.
Maak het water aantrekkelijk
Bijen verkiezen licht vervuild of mineraalrijk water boven kraanwater. Je kunt het aantrekkelijker maken door:
-
Een beetje regentonwater of vijverwater te gebruiken.
-
Een klein beetje compostthee of modderwater toe te voegen (zonder chemicaliën!).
-
Geen chloorwater of schoonmaakresten gebruiken – dit is schadelijk.
Zorg voor constante beschikbaarheid
-
Ververs het water regelmatig, zeker bij warm weer (om muggenlarven te voorkomen).
-
Laat het water niet helemaal opdrogen. Bijen onthouden hun waterbron en blijven ernaar terugkeren.
-
In droge periodes: dagelijks controleren en bijvullen.
Integreer het in je tuin
Maak van je waterplaats een onderdeel van een bijenvriendelijke tuin:
-
Zet het tussen bloeiende planten zoals lavendel, tijm of kattenkruid.
-
Gebruik natuurlijke materialen en zorg voor een harmonieuze uitstraling.
-
Maak eventueel meerdere kleine waterstations, verspreid door de tuin.
Conclusie: water als stille kracht van de bijenstal
Water is voor bijen net zo belangrijk als nectar en stuifmeel – het is de stille kracht achter een gezond volk. Door bijen actief te voorzien van vers, veilig water (bij voorkeur op basis van opgevangen regenwater), help je niet alleen jouw bijenstand, maar draag je ook bij aan het bredere ecosysteem. Zeker in periodes van droogte of hitte kan een goede watervoorziening het verschil maken tussen een sterk volk en een verzwakt volk.
Voor imkers is water dus geen bijzaak, maar een essentieel onderdeel van verantwoord bijenhouden. Met een eenvoudige schaal, wat regenwater en een beetje aandacht, maak je al een wereld van verschil.
Laat de bijen niet dorstig staan – geef ze water, en ze zullen je belonen met hun onmisbare werk in onze natuur. 🐝💧
