Wat Jij Kunt Doen om Bijen te Helpen
De bij is veel meer dan alleen de producent van honing. Bijen spelen een onmisbare rol in ons ecosysteem als bestuivers van gewassen, wilde bloemen en fruitbomen. Zonder bijen zou een groot deel van onze voeding verdwijnen, samen met een rijkdom aan flora en fauna. Toch wordt de wereldwijde bijenpopulatie al jaren bedreigd door een zorgwekkende ontwikkeling: bijensterfte. In dit artikel leggen we uit wat bijensterfte precies is, wat de belangrijkste oorzaken zijn, én wat jij kunt doen om de bij te helpen.
Wat is bijensterfte?
Bijensterfte verwijst naar het massaal afnemen van bijenvolken, met name honingbijen, maar ook wilde bijensoorten zoals hommels en solitaire bijen. In sommige gebieden is meer dan 40% van de bijenvolken in één jaar verloren gegaan. Dit gebeurt niet door één enkele oorzaak, maar door een combinatie van bedreigingen die elkaar versterken.
Waarom zijn bijen zo belangrijk?
Bijen zorgen voor de bestuiving van ruim 75% van de voedselgewassen die mensen eten: van appels, bessen en courgettes tot noten en koffie. Ook wilde planten zijn voor hun voortplanting afhankelijk van bijen. Zonder bestuiving verdwijnen veel plantensoorten, wat weer gevolgen heeft voor vogels, zoogdieren en andere insecten. Kortom: bijen houden ecosystemen in balans.
De voornaamste oorzaken van bijensterfte
Gebruik van pesticiden
Een van de grootste boosdoeners zijn bestrijdingsmiddelen, vooral neonicotinoïden. Deze chemische stoffen tasten het zenuwstelsel van bijen aan, waardoor ze gedesoriënteerd raken, hun koningin niet terugvinden of sterven. Zelfs lage doseringen hebben al effect.
Ziektes en parasieten
De Varroamijt is een bekende parasiet die bijen ernstig verzwakt. Deze mijt hecht zich vast aan bijenlarven en volwassen bijen en verspreidt virussen. Honingbijen zijn hier zeer kwetsbaar voor, vooral als de kolonies al verzwakt zijn door andere stressfactoren.
Monocultuur en gebrek aan bloemen
Grote landbouwgebieden met slechts één gewas zorgen voor voedselarmoede voor bijen. Er zijn te weinig nectar- en stuifmeelrijke bloemen en bloeiperiodes zijn kort. Buiten deze periodes vinden bijen vaak onvoldoende voedsel.
Klimaatverandering
Door hogere temperaturen en veranderende seizoenen bloeien sommige planten eerder of korter. Daardoor valt de voedselvoorziening voor bijen niet meer altijd samen met hun natuurlijke cyclus.
Verlies van leefgebied
Verstedelijking, landbouwuitbreiding en het verdwijnen van bloemrijke bermen en graslanden zorgen ervoor dat bijen steeds minder nestplaatsen en schuilplekken hebben.
Wat kun jij doen om bijen te helpen?
Gelukkig kunnen ook particulieren en tuinliefhebbers veel doen om bijen te ondersteunen. Hier zijn enkele concrete stappen:
Plant bijvriendelijke bloemen en planten
Kies voor bloemen met veel nectar, zoals lavendel, zonnehoed, salie, tijm, wilde margriet, kattenkruid en klaproos. Zorg voor variatie in soorten en bloeiperiodes: zo hebben bijen het hele seizoen voedsel.
Vermijd chemische bestrijdingsmiddelen
Gebruik natuurlijke alternatieven voor onkruid- en insectenbestrijding. Biologische oplossingen zoals neemolie of diatomeeënaarde zijn vriendelijker voor bijen en andere nuttige insecten.
Maak van je tuin een bijenoase
Laat een stukje gazon verwilderen, plant een bloemenweide of zet bloeiende planten in potten op je balkon. Elk stukje helpt! Ook een geveltuin of groene stoep maakt al verschil.
Plaats een bijenhotel
Solitaire bijen nestelen zich graag in holle stengels of gaatjes. Een bijenhotel (zelf te maken of te koop in tuincentra) biedt hen een veilige plek om eitjes te leggen.
Koop biologische en lokale producten
Door biologische groente, fruit en honing te kopen, steun je landbouw en imkers die zonder schadelijke pesticiden werken — en dus bijdragen aan een gezond bijenlandschap.
Ondersteun bijenorganisaties
Doneren aan of vrijwilligerswerk doen bij organisaties zoals Nederland Zoemt, Bee Foundation of lokale imkersverenigingen helpt bij het beschermen en uitbreiden van bijenpopulaties.
Bijen beschermen is toekomst beschermen
Bijensterfte is geen ver-van-je-bed-show: het raakt onze voedselzekerheid, biodiversiteit en het leven op aarde. Maar het goede nieuws is dat elke tuin, elk balkon en elke bewuste keuze telt. Als meer mensen zich bewust worden van het belang van bijen en in actie komen, kunnen we het tij keren.
Wil je meer weten over bijen, biodiversiteit of duurzame tuintips? Volg dan onze blog en blijf op de hoogte van manieren waarop jij kunt bijdragen aan een leefbare wereld – voor mens én bij.
