Plannen maken voor de toekomst van het eigen melkveebedrijf in een tijd met veel onzekerheden over die toekomst. Dat hebben negen melkveehouders uit het Fries- Gronings Kleigebied in 2023 gedaan. Met als doel het perspectief van vijf bedrijfssystemen in 2030 te verkennen. Tijdens eerdere gesprekken met melkveehouders in de regio was geconcludeerd dat deze vijf bedrijfssystemen aansluiten bij de behoeften van markt en maatschappij in 2030. - Onderzochte bedrijfssystemen: 1. Extensief, lage kosten en grasgevoerd ; 2. Grootschalig en intensief ; 3. Agri-cluster melkvee en akkerbouw ; 4. Maatschappelijke meerwaarde 5. Natuurbedrijf. -In deze samenvatting komt diverse keren het brede begrip duurzaamheid voor. Daarmee worden hier allereerst de thema’s vanuit de Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij bedoeld: broeikasgasemissie per kg melk, stikstofbodemoverschot per ha, ammoniakemissie per ha, percentage eiwit van eigen land, percentage blijvend grasland en percentage ANLb-grond. Daarnaast valt ook het thema aantal uren beweiding eronder. En verder ook de brede thema’s biodiversiteit en natuurinclusiviteit. Uit oogpunt van eenvoud wordt in deze samenvatting niet steeds aangegeven welke concrete begrippen of thema’s wel of niet bijdragen aan verbeteringen van de duurzaamheid. Die informatie kan gevonden worden in de teksten elders in dit rapport.